آمارهای اعلام شده از سوی پلیس حاکی از آن است که روزانه ده‌ها و حتی صدها نفر به دلیل ارتکاب جرائم مختلفی از جمله سرقت دستگیر می‌شوند. مجرمانی که درصد قابل توجهی از آنان در مدت زمان کوتاهی پس از دستگیری آزاد می‌شوند و احتمالا همین موضوع نیز سبب تمایل برخی از آنان به تکرار جرم شده است، از طرفی دیگر شاید مجازات صرف نیز راهکار کافی برای کاهش این آمار نباشد. در همین راستا یک جامعه‌شناس توصیه‌ها و پیشنهاداتی را مطرح کرده است.
ایسنا، هفته گذشته بود که انتشار ویدیویی از یک زورگیری در بزرگراه شهید صدر، توجه افکار عمومی را به خود جلب کرد. با افزایش حساسیت‌ها به این پرونده، پلیس نیز با حساسیت بیشتری این موضوع را پیگیری کرد و در نهایت نیز در اوایل هفته جاری این زورگیران شناسایی و دستگیر شدند. اما پرسش اساسی اینجاست که چگونه می‌توان روند ارتکاب جرائم و تکرار چنین اقداماتی را متوقف کرد؟ پیش‌تر زورگیری مشابه‌ای در بزرگراه آیت‌الله هاشمی رفسنجانی (نیایش) رخ داده و قبل از آن نیز موارد متعدد دیگری وجود داشته که با مراجعه به آرشیو اخبار قابل دسترسی است.
امیرمحمود حریرچی، جامعه‌شناس در گفت‌وگو با ایسنا، درباره اینکه چه برخوردی باید با مجرمان صورت بگیرد تا دیگر شاهد تکرار ارتکاب جرم از سوی آنان نباشیم، گفت: هرگونه جرم یا اتفاقی که رخ می‌دهد، باید منشاء و علت آن ریشه‌یابی شود. در مواجهه با افرادی که جرائم و تخلفات مختلفی را مرتکب شده‌اند، در مرحله اول باید مشخص شود علت اینکه افراد به این کارهای خلاف روی آورده‌اند چیست؟ آیا این افراد متوجه خطرناک بودن این امور نیستند؟ یا اینکه از عاقبت کار خود واهمه‌ای ندارند؟
وی افزود: به نظر می‌رسد یکی از علت‌هایی که افراد دست به ارتکاب جرم و تکرار آن می‌زنند؛ شرایط اقتصادی و بیکاری است. اما این موضوع به این معنا نیست که هرفردی که مشکل مالی داشته باشد یا بیکار باشد می‌تواند مجرم نیز باشد. معمولا این افراد می‌خواهند با ساده‌ترین روش‌ها و در کمترین زمان ممکن، به خواسته‌های خود برسند که باعث می شود دست به انجام چنین کارهای خشنی نظیر آنچه که نمونه اخیرش را در اتوبان صدر شاهد بودیم، بزنند. متاسفانه عده‌ای از مجرمان هم تصور می‌کنند که دیگران حقشان را خورده‌اند و با این روش‌های خفت‌گیری و زورگیری قصد دارند حق خود را پس گیرند که این تصور نیز کاملا اشتباه است.
خانواده اولین محل آموزش هر کودک است
حریرچی با اشاره به نقش خانواده‌ها در آموزش کودکان گفت: همچنین خانواده علاوه بر اینکه موظف است محیطی امن و سالم برای رشد و پرورش کودکان ایجاد کند؛ باید خود نیز برخی مهارت‌های اجتماعی را به کودک آموزش دهد تا در بزرگسالی کمتر با مشکل مواجه شود. به عنوان مثال مسئولیت پذیری، کنترل خشم و نحوه تشخیص درست از غلط، از جمله وظایف پدر و مادر در برابر فرزند است. در واقع اولین مرکزی که شخصیت کودک در آن شکل می‌گیرد و اولین آموزش‌ها را دریافت می‌کند؛ خانواده است که این مسئله نیز می‌طلبد والدین قبل از بچه دار شدن، خودشان مهارت‌های مختلفی را کسب کنند.
هیچکس نباید از تحصیل جا بماند
وی درباره ریشه‌های این رفتارهای غلط افزود: متاسفانه بسیاری از مجرمان در خانواده‌هایشان مشکلات زیادی دارند و از کودکی تجربه‌های تلخی داشته‌اند. مثلا ممکن است پدر و مادر آنها از هم طلاق گرفته باشند یا پدر خانواده مردی معتاد و خشن باشد بنابراین این افراد از کودکی مشکلات زیادی داشته و نتوانسته‌اند در محیط مناسبی رشد کنند.
این آسیب شناس اجتماعی اظهارکرد: در بیشتر این موارد شاهد هستیم که این افراد از تحصیل بازمانده‌اند به این معنا که به دلایل مختلف ترک تحصیل کرده و به جای اینکه در مدارس و دانشگاه‌ها، آموزش ببینند در محیط‌هایی قرار گرفته‌اند که به قول معروف از دوستان ناباب، درس‌های بدی گرفته‌اند؛ در همین پرونده زورگیری در بزرگراه صدر نیز شاهد این مثال بودیم که یکی از بچه محل‌ها دیگران را به تشکیل باند تشویق کرده بود.
حریرچی با اشاره به تجریه سایر کشور ها در مواجهه با مجرمان گفت: یکی از مشکلات در کشور ما همین ترک تحصیل‌هایی است که صورت می‌گیرد. به این صورت که کودکان با دلایل مختلف اما عمدتا مالی، مدرسه را ترک می‌کنند. در سایر کشورهای پیشرفته دنیا مانند انگلیس، فرانسه، آلمان، کانادا، اسکاندیناوی و … سازمان هایی وجود دارند که اگر دانش آموزی یک هفته به مدرسه نروند؛ کارشناسان مربوطه علت این پدیده را جویا می شوند و مشکلات فرد را رفع می‌کنند تا دوباره به تحصیل بازگردد.
وی افزود: در بررسی سایر کشورها دیده می شود که حتی اگر خانواده‌ای به دلیل مشکل مالی فرزند خود را دیگر به مدرسه نفرستند؛ سازمان‌های مربوطه ماهیانه مبلغی برای تحصیل و زندگی این کودکان به والدین می‌دهند تا امکان درس خواندن مجدد دانش آموز فراهم شود و این گونه است که فرد در محیط درستی رشد و تحصیل پیدا می‌کند و کمتر مرتکب جرم می‌شود. متاسفانه ما شاهد هستیم که در کشور ما، این امر می‌تواند یکی از وظایف سازمان بهزیستی کشور باشد اما این اتفاق رقم نمی‌خورد و حتی حمایت های این سازمان از مددجویان خود نیز به حد کافی نیست که باید اصلاح شود.
زندان کافی نیست؛ روند تفکر و زندگی فرد باید تغییر کند
این آسیب شناس اجتماعی اظهارکرد: اگر فرد در خانواده درست تربیت نشود، از مدرسه و دانشگاه نیز جا بماند؛ به نوعی از سرخوردگی دچار می‌شود و از آنجا که هیچ مهارت و کاری بلد نیست برای گذراندن زندگی و کسب درآمد ممکن است به کار خلاف روی آورد و مرتکب جرائم مختلفی شود. بر اساس قانون، هر فردی که جرمی مرتکب شود؛ به عنوان مجازات به زندان انداخته می‌شود و زمان آن بستگی به نوع جرم دارد. اما سوال اینجاست که آیا این فرد پس از گذراندن دوره محکومیت و آزاد شدن، اصلاح شده و زندگی خود را با انجام کارهای درست پیش خواهد برد؟ و پاسخ این است که در بیشتر موارد خیر. به طوری‌که افراد بعد از اینکه از زندان آزاد می‌شوند؛ بسیار با تجربه‌تر شده‌اند و دفعه بعد، جرم بزرگ‌تری را انجام می‌دهند.
این جامعه‌شناس ادامه داد: بنابراین بهتر است افراد در زندان یا سایر مراکز نگهداری، تحت نظر روانشناس باشند و در ابتدا مشکلات شخصیتی خود را رفع کنند. سپس آموزش‌های مختلفی دریافت کنند که بر اساس آن بتواند با کسب مهارت، یک شغل برای خود دست و پا کنند. اگر افراد مشکلات روحی خود را رفع کنند، مهارتی یاد بگیرند که با انجام آن بتوانند زندگی خود را بگذارنند و نیازهای خود را رفع کنند؛ قطعا کمتر به سمت انجام جرم رغبت پیدا می‌کنند، این موارد باید با پیگیری قوه‌قضائیه انجام شود.
تناسب جرم و مجازات مورد توجه باشد
وی افزود: از نکات مهم دیگری که می‌توان به آن اشاره کرد این است که تناسب جرم و مجازات بسیار اهمیت دارد و دراین باره قوانین باید بسیار هوشمندانه وضع شوند. نباید اینطور باشد که یک سارق زورگیر تصور کند با یک سند یا با اخذ رضایت آزادخواهد شد.
این جامعه‌شناس در پاسخ به این پرسش که پلیس و قوه قضائیه وظایف متعددی دارند و نمی تواند در این باره به تنهایی عمل کنند؛گفت: در پروسه انجام جرم توسط مجرم، دستگیری توسط پلیس و مجازات توسط قوه قضائیه انجام می‌شود. اما در فرآیند آموزش و مواردی که باید از کودکی مورد توجه باشد، دولت نقش مهمی برعهده دارد.
حریرچی درباره مصرف مواد مخدر در بین جوانان نیز هشدار داد و گفت:باید به این نکته نیز توجه کرد که برخی از مجرمان، تحت تاثیر مصرف انواع مواد مخدر هستند که دست به چنین جرائمی می‌زنند که در این باره نیز پلیس و ارگان های مربوطه نسبت به خرید و فروش این مواد مخدر باید برخوردهای شدیدتری داشته باشند.
انتهای پیام
