همزمان با کمرنگ شدن حضور آمریکا در خاورمیانه و منطقه خلیج فارس به نظر می‌رسد که روسیه با در پیش گرفتن سیاست خارجی فعال به دنبال ایفای نقشی فعال در منطقه و جهان عرب است.
به گزارش همبستگی به نقل از ایرنا، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه روز دوشنبه ۲۲ مهر برای سفری رسمی وارد ریاض، پایتخت عربستان سعودی شد. پوتین در این سفر با ملک سلمان، پادشاه عربستان و محمد بن سلمان، ولیعهد این کشور دیدار کرد. از زمان تاسیس پادشاهی سعودی در بیش از هشتاد سال گذشته این دومین بار است که یکی از رهبران شوروی یا روسیه از این کشور دیدار رسمی می‌کند. نخستین دیدار پوتین از عربستان در سال ۲۰۰۷ صورت گرفت و نخستین سفر ملک سلمان به روسیه در سال ۲۰۱۷ انجام شد. بنابراین بی‌جهت نیست که عادل‌الجبیر، وزیر مشاور در امور خارجی عربستان سعودی گفته است که سفر ولادیمیر پوتین به عربستان، یک اتفاق تاریخی است.
پوتین پس از یک دهه در شرایطی به عربستان سفر کرد که گمانه زنی‌هایی پیرامون ناامیدی عربستان از ایالات متحده مطرح می‌شود. به نظر می‌رسد اولویت پوتین در دیدار دو روزه از پایتخت عربستان، گسترش مناسبات دوستانه و تجاری با ثروتمندترین کشور عرب خلیج فارس و تحکیم حضور در عربستان در رقابت با نفوذ گسترده آمریکا است.
به نظر می‌رسد اتفاقات امنیتی و نظامی منطقه در چند ماه گذشته به خصوص حمله موشکی به تاسیسات نفتی آرامکو و در مقابل عدم حمایت آمریکا باعث شده که رهبران ریاض از رویکرد آمریکا ناامید شوند. واقعیت‌های تازه سیاست خارجی آمریکا، این تصور را مخدوش کرده است که آمریکا در بزنگاه‌های مهم از متحدانش دفاع خواهد کرد و این فرصتی است که مسکو در حال بهره برداری از آن است.
در جریان سفر ولادیمیر پوتین به ریاض دو کشور بر سر میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری و مبادلات تجاری به توافق رسیدند، این توافقات از مسائل فرهنگی تا فناوری پیشرفته و فضایی را در بر می‌گیرد. به گفته وزارت نفت عربستان، ولادیمیر پوتین و سران سعودی بر سر تقویت روابط گروه موسوم به «اوپک پلاس»، که دربرگیرنده اعضای اوپک و غیر اوپک یعنی به‌طور مشخص روسیه است، به توافق رسیدند.
در بیانیه‌ای که کاخ کرملین منتشر کرده، پوتین در دیدار با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان، از پروژه مشترک سرمایه‌گذاری خارجی به مبلغ ۱۰ میلیارد دلار در روسیه خبر داده است.
پوتین در جریان دیدار خود گفته است که دولت او اهمیت ویژه‌ای برای توسعه روابط دوستانه و منافع و روابط مشترک با عربستان سعودی قائل است. ملک سلمان پادشاه سعودی نیز گفته است که ریاض در هر موردی که به ثبات، امنیت و صلح کمک کند، با افراطی‌گری و تروریسم مقابله کند و به رشد اقتصادی یاری برساند با مسکو همکاری می‌کند.
به گفته دمیتری پسکوف، سخنگوی دفتر رئیس جمهوری روسیه، دو طرف در مورد همکاری نظامی و فنی هم گفت و گو و تبادل نظر کرده‌اند.
پیش از این گزارش‌هایی از تمایل روسیه برای فروش سامانه دفاع ضد موشکی اس ٤٠٠ روسی به عربستان منتشر شده بود با این حال به نظر می‌رسد عربستان سرانجام ترجیح داده است نیاز شبکه دفاعی هوایی و موشکی خود را از آمریکا تامین کند.
بدون شک واشنگتن اجازه نخواهد داد که سامانه موشکی اس ۴۰۰ به عربستان فروخته شود و تهدید آمریکا به خودداری از فروش تجهیزات پیشرفته می‌تواند ریاض را از ادامه این راه باز دارد. با این وجود ورود دیگر سلاح‌های سبک و سنگین روسیه به عربستان، اجرای طرح‌های مشترک صنعتی، مانند احداث پالایشگاه نفتی، می‌تواند نقطه آغازی برای گسترش حضور روسیه در عربستان و دیگر کشورهای عرب حاشیه جنوب خلیج فارس شود.
رهبران مسکو در حال اجرای طرح تحکیم گام به گام جایگاه خود در خلیج فارس هستند و توسعه مناسبات با کشورهای عرب همسایه جنوبی ایران را آغاز کرده اند. آن هم در شرایطی که سیاست دولت کنونی آمریکا واگذاری مسئولیت مواجهه با مشکلات خاورمیانه به قدرت‌های محلی و کاهش تعهدات نظامی امنیتی منطقه است.
روسیه که قدرتی محلی در خاورمیانه محسوب می‌شود آماده پرکردن خلاء ناشی از کاهش آهسته و پیوسته تعهدات و حضور آمریکا است و خلیج فارس صحنه قدرت‌نمایی تازه پوتین در ثروتمندترین و در عین حال متلاطم‌ترین آب‌های جهان است. جای خالی آمریکا به معنای منافع اقتصادی و اهمیت استراتژیک این منطقه برای امنیت جهانی است. پوتین نشان داده که در تلاش است روسیه را به اوج قدرت و نفوذ گذشته بازگرداند. اکنون منطقه پرآشوب خلیج فارس برای او پر از فرصت است.
یک دهه پیشتر، خاورمیانه و تحولاتش به جز بازیگران منطقه‌ای، در دست آمریکا و متحدان اروپایی‌اش بود. حضور نظامی ایالات متحده و ائتلاف گسترده‌اش در خلیج فارس، اشغال عراق و همچنین رابطه استراتژیک واشنگتن با پادشاهی‌های عرب مانند عربستان سعودی، کویت، بحرین، امارات و قطر، جایی برای ایفای نقش روسیه نگذاشته بود.اما اکنون روسیه به یک سیاست خارجی کاملا فعال، تهاجمی و فراگیر روی آورده است. برخی تحلیلگران سفر پوتین به عربستان را در راستای میانجیگری میان ایران و عربستان دانستند اما ظاهرا روسیه به دنبال ایفای نقشی فعال در منطقه و جهان عرب است.
