اصل تعارض منافع ایجاب می کند کسانی که منافعی در موقوفه ها دارند از مدیریت های سازمان اوقاف دور باشند.
امام جمعۀ لواسان از بازداشت سه مسؤول اوقاف در شمیرانات و تهران به علت زمین خواری و سوء استفاده از موقعیت شغلی خبر داده است.
به گفتۀ حجت الاسلام سعید لواسانی مأموران وزارت اطلاعات در حال بررسی پروندۀ این مسؤولان متخلف هستند.
این خبر شاید در ابتدا برای شما چندان جذاب یا حایز اهمیت نباشد و بگویید وقتی مدیران فلان بانک با ارقام کلان محاکمه شده اند و تحریم ها آثار خود بر اقتصاد ایران را هر روز بیش از روز قبل نشان می دهد و مردم را گرفتار تأمین معیشت ساخته این خبر چه جذابیت فوق العاده و اهمیت ویژه ای دارد که به جز نقل آن در ستون خبرها موضوع یک تحلیل مستقل می شود؟
این خبر اما بسیار مهم است و دلایل هم از این قرارند:
1.ورود امام جمعه لواسان به این موضوع و اعلام در خطبه های نماز جمعه از عزم او برای افشای موارد دیگر خبر می دهد تا احیانا زد و بند پشت پرده ای صورت نپذیرد. پس وجه اول اهمیت همین اعلام عمومی از تریبون نماز جمعه است و همین باعث می شود مردم اطلاعات دیگرخود را نیزمنتقل کنند. خصوصا این که اراضی منطقه در زمره گران ترین زمین ها در ایران به حساب می آید و اعداد سوء استفاده قاعدتا باید بزرگ باشد.
2.شاید اگر امام جمعه از بازداشت مسؤول فلان ادارۀ اقتصادی یا حتی شعبۀ بانک خبر داده بود این اهمیت را نداشت. چرا که در ذات کار بانک و اداره ارتباطی با نهادهای مذهبی مستتر نیست. «وقف» و«اوقاف» اما برای برخی به نقابی بدل شده تا ذیل عنوانی موجه به فعالیت های اقتصادی و سوداگرانه خود مشغول باشند. در نگاه عمومی نیز مدیر اوقاف، به نسبت دیگران کمتر درگیر امور مادی تلقی می شود. حال آن که اتفاقا برخی اتفاقات که ذیل عنوان «وقف» رخ می دهد در پوشش های دیگر شدنی نیست و از این رو از سخنان امام جمعه لواسان استقبال می کنیم چون امید می رود با افشای پاره ای مناسبات این تابو شکسته شود.
3. تصور برخی این است که رییس سازمان اوقاف منصوب مستقیم رهبری است و به همین خاطر چندان به این حوزه نمی پردازند. حال آن که حکم رییس سازمان اوقاف را وزیر ارشاد صادر و امضا می کند هر چند در آن تصریح می شود که با اجازۀ مقام معظم رهبری است ولی به هر رو زیر مجموعۀ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به حساب می آید. ضمن این که شخص رهبری در بیانیه راهبردی اخیر هیچ دستگاه حکومتی را در مقابله با فساد مستثنا نکرده و بر طهارت اقتصادی همه مقامات تأکید ورزیده اند.
4. در هر سازمانی امکان خطا وجود دارد خاصه این که با مقولۀ زمین سر و کار داشته باشد. همچنین می دانیم رییس کنونی سازمان اوقاف در مهرماه همین امسال منصوب شده است و احتمالا این مدیران مربوط به دوره قبل بوده اند و اگر مربوط به همین دوره هم باشند نیز این احتمال وجود دارد که پی گیری ها از درون سازمان به چنین نتیجه ای انجامیده باشد. مع الوصف انتظار می رود سازمان اوقاف عملکرد موقوفه های مختلف را در معرض افکار عمومی قرار دهد و امکان سوء استفاده از قداست عنوان وقف را مسدود سازد.
5. از سازمان متولی وقف و اوقاف همچنین انتظار می رود نقش نظارتی خود را پررنگ تر کند. حال آن که چنانچه در گزارشی پیش از این اشاره شد برخی انتصابات فامیلی در رأس سازمان اوقاف و انتساب منصوبین به بعضی موقوفه ها این نگرانی را ایجاد می کند که «تعارض منافع» مانع نظارت و رسیدگی جدی شود. از این رو نیز اقدام امام جمعه لواسان ستودنی است چون می توان حدس زد در غیر این صورت چه بسا سفارش هایی در کار می شد تا اعلام عمومی صورت نپذیرد.
هر چند امیدواریم پرونده های مدیران بازداشتی اوقاف سنگین نباشد تا اعتماد عمومی خدشه نبیند اما برای آن که تخلفات وقف ابعاد وسیع تر به خود نگیرد تا پس از سلطان قیر و سلطان سکه ناگهان سلطان سوء استفاده از وقف هم در راه باشد اطلاع رسانی بیشتر و تذکر و نظارت نمایندگان و توجه به اصل «تعارض منافع» و به کار نگرفتن افراد مرتبط با موقوفه ها در نظارت بر وقف، اقداماتی ضروری به حساب می آید.
