پایان دور نخست مذاکرات غیرمستقیم ایران و ایالات متحده در عمان با بازتاب گسترده و عمدتاً مثبت در رسانه‌ها، محافل سیاسی و اندیشکده‌های اروپایی همراه شد؛ بازتابی که از حمایت محتاطانه اروپا از مسیر دیپلماسی با تهران حکایت دارد.
به‌گزارش همبستگی آنلاین، گفت‌وگوهای غیرمستقیم ایران و آمریکا روز شنبه (۲۳ فروردین ۱۴۰۴) با میانجی‌گری عمان در شهر مسقط برگزار شد و طرفین این گفت‌وگوها را «سازنده» و «رو به جلو» توصیف کردند. سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، فضای مذاکرات را «محترمانه و قاطعانه» توصیف و اعلام کرد که دور دوم این گفت‌وگوها روز شنبه آینده برگزار خواهد شد. ایالات متحده نیز در بیانیه‌ای مذاکرات اخیر را «بسیار مثبت و سازنده» توصیف کرده است. در بیانیه کاخ سفید آمده است که گفت‌وگوهای عمان «گامی رو به جلو برای دستیابی به یک نتیجه دوجانبه سودمند بود.»
در واکنش به این تحول دیپلماتیک، رسانه‌های اروپایی، از جمله روزنامه گاردین، خبرگزاری فرانسه، شبکه «آرتی‌وی‌ئی» (RTVE) اسپانیا، نشریات آلمانی‌زبان و رسانه‌های ایتالیایی، از آغاز دوباره دیپلماسی مستقیم میان تهران و واشنگتن به عنوان «گامی مثبت» یاد کرده و بر ضرورت حفظ این مسیر برای کاهش تنش‌ها تأکید کرده‌اند.
روزنامه گاردین در گزارشی با اشاره به توافق دو طرف برای ادامه مذاکرات، فضای گفت‌وگوها را «موفق» ارزیابی کرد و نوشت: این مذاکرات، آغاز دوباره‌ای برای دیپلماسی میان ایران و آمریکاست که می‌تواند زمینه‌ساز توافقی آینده‌نگرانه شود.
شبکه «آرتی‌وی‌ئی» (RTVE) اسپانیا نیز با استناد به منابع آمریکایی نوشت که گفت‌وگوها در فضای «بسیار مثبت و سازنده» برگزار شد و این تحول می‌تواند به کاهش تنش‌ها در منطقه و بازگشت تدریجی به توافق‌های قبلی منجر شود. این شبکه همچنین تأکید کرد که توافق برای دیدار بعدی، نشانه‌ای روشن از رضایت طرفین از روند گفت‌وگوهاست.
خبرگزاری اروپا پرس هم از قول منابع واشنگتن گزارش داد که «تماس‌ها بسیار مثبت و سازنده بوده است» و تصریح کرد «گفت‌وگوی مستقیم انجام‌شده توسط نماینده ویژه آمریکا یک گام به جلو برای دستیابی به نتیجه‌ای mutually beneficial (سودمند برای دو طرف) محسوب می‌شود».
در همین حال، وب‌سایت واتسون سوئیس با انتشار گزارشی از نزدیک شدن مواضع ایران و آمریکا در زمینه برنامه هسته‌ای خبر داد و نوشت: گفت‌وگوهای عمان، پس از سال‌ها بن‌بست، نخستین نشانه واقعی از امکان مصالحه سیاسی میان دو کشور است. در این گزارش اشاره شده است که دیدار حضوری هرچند کوتاه میان نمایندگان ایران و آمریکا پس از مذاکرات غیرمستقیم، خود پیشرفتی قابل توجه محسوب می‌شود؛ چنان‌که به تعبیری «پس از ۴۵ سال قطع روابط، بد نیست که چند دقیقه‌ای رودررو صحبت شد»
رسانه‌های فرانسوی‌زبان، از جمله خبرگزاری فرانسه، نیز با انعکاس بیانیه کاخ سفید که مذاکرات را «بسیار مثبت» توصیف کرده بود، از باز شدن روزنه‌ای تازه در مسیر پرچالش پرونده هسته‌ای ایران خبر دادند. به نوشته این منابع، نقش میانجی‌گرانه عمان و فضای سازنده نشست، به ایجاد اعتماد اولیه کمک کرده است. در آلمان، نشریات تحلیلی با نگاهی خوش‌بینانه‌تر، دیدار رودرروی کوتاه میان نمایندگان ایران و آمریکا را «پیشرفتی ملموس» توصیف کردند و آن را نشانه‌ای از آمادگی تهران برای تعامل مستقیم و شفاف با واشنگتن دانستند.
اروپا: گام نخست مثبت بود
واکنش رسمی مقام‌های اروپایی نیز در مجموع حاکی از حمایت مشروط و محتاطانه از این روند دیپلماتیک است.
همیش فالکونر معاون وزیر امور خارجه انگلیس با انتشار پیامی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: در مسقط حضور دارم تا از نخستین گام مهم میان ایران و آمریکا در عمان برای دستیابی به راه‌حل دیپلماتیک درباره مسئله هسته‌ای ایران استقبال کنم.
وی با اشاره به محدود بودن زمان باقی‌مانده تا انقضای قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد درباره برجام، تأکید کرد که انگلیس به‌همراه فرانسه و آلمان آماده است تا از روند گفت‌وگوهای تهران و واشنگتن حمایت کند.
دیپلمات انگلیسی گفت: انگلیس در کنار شرکای اروپایی (تروئیکا) آماده حمایت است.
ژان نوئل بارو دیپلمات ارشد فرانسه هم در آستانه نشست شورای وزیران امور خارجه اتحادیه اروپا به خبرنگاران گفت: «ایالات متحده آخر هفته پیش گفت‌وگوهایی را با ایران آغاز کرده است. ما از این ابتکار بسیار استقبال می‌کنیم.» وی افزود: «ما ظرف چند هفته آینده منتظر گزارش مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هستیم، گزارشی که باید وضعیت پیشرفت این برنامه را به‌طور دقیق روشن کند.»
از سویی وزیر امور خارجه هلند از روند مذاکرات ابراز خرسندی کرد و گفت که بهترین راه‌حل درباره موضوع هسته‌ای ایران دیپلماسی است. وی با اشاره به سفر وزیر امور خارجه و سلطان عمان به لاهه گفت که دو طرف درباره مذاکرات ایران و آمریکا گفت‌وگو خواهند کرد.
اتحادیه اروپا هنوز به نتیجه مذاکرات واکنش نشان نداده است. با این حال یک سخنگوی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پیشتر به ایرنا گفت که بروکسل از آغاز دوباره گفت‌وگوهای تهران و واشنگتن استقبال می‌کند و این تحول را «گامی در جهت صحیح» می‌داند.
همزمان، تحلیلگران و اندیشکده‌های اروپایی نیز با لحنی امیدوارانه از این تحول استقبال کردند. «تریتا پارسی» پژوهشگر حوزه روابط بین‌الملل، در تحلیلی برای پایگاه «ریسپانسیبل‌استیت‌کرافت» (Responsible Statecraft) نوشت: گفت‌وگوهای عمان نمی‌توانست آغاز بهتری داشته باشد. این نخستین تعامل دیپلماتیک مستقیم در دولت ترامپ جدید است که به شکلی آرام، محترمانه و مؤثر برگزار شد. وی افزود: موافقت ایران با دیدار کوتاه رودررو با نماینده آمریکا – حتی پس از سال‌ها تنش – نشانه‌ای از آمادگی دو طرف برای یافتن راه‌حلی غیرنظامی است.
در مجموع، بازتاب رسانه‌ای و سیاسی اروپا نسبت به مذاکرات عمان را می‌توان مثبت، محتاطانه و همراه با انتظار برای پیشرفت‌های بعدی توصیف کرد. اگرچه کشورهای اروپایی در این مرحله نقش فعالی در مذاکرات نداشتند، اما لحن عمومی در رسانه‌ها و میان مقام‌های رسمی نشان می‌دهد که اروپا با دقت تحولات را دنبال کرده و از احیای مسیر دیپلماسی با ایران استقبال می‌کند.
با این حال، همان‌طور که در تحلیل‌ها نیز مطرح شده، موفقیت نهایی این گفت‌وگوها نیازمند اراده سیاسی جدی است. اروپا اکنون در موضع نظارتی قرار دارد، اما در صورت پیشرفت مذاکرات، احتمالاً تلاش خواهد کرد نقش تضمین‌کننده توافقات احتمالی را ایفا کند.
