هشدارهای زنگنه به کیهان و صراحتش در مورد رفتارهای کشورهای خارجی باعث شد تا هیچ‌کس نتواند به سادگی از کنار حرفهایش عبور کند.
او آمده بود تا در شرایطی که دولت و برجام زیر ضربات سنگین داخلی و خارجی قرار داشت، مدافع برجام باشد. از این رو می‌توان دفاعیات زنگنه را در کنار دفاع دو هفته قبل ظریف در مجلس تحلیل کرد.
او در این نشست گفت: «من در آخر عمر خود به دنبال این نیستم که از من تعریف و تمجید شود. تنها قراردادی را امضا می‌کنم که عزت ایران در آن باشد.» این یکی از مهمترین حرفهای زنگنه بود که به وسیله آن می‌شود روحیاتش را شناخت.
صف اول حمله
با خروج ترامپ از برجام، اولین نقطه هدف‌گذاری ترامپ برای فشار بر ایران، به صفر رساندن فروش نفت ایران بود. نفتی که با تحریم‌های قبل به زیر یک میلیون بشکه فروش رسیده بود اما زنگنه تلاش کرد در مدت کوتاهی بعد از برجام به بالای دو و نیم میلیون بشکه برسد.
مخالفان داخلی دولت دو وزارتخانه مهم را در راستای تضعیف برجام و دولت در کانون هدف قرار داده‌اند. هر دو وزارتخانه نیز در تمام این سالها بیشترین تلاش وهزینه را برای دولت داده است. آنها ابتدا به سراغ ظریف رفتند و او را به مجلس بردند تا از سیاست‌های دولت پس از خروج آمریکا از برجام انتقاد کنند. تلاش آنها نتیجه نداد. ظریف با رای اعتماد دوباره همان مجلس به برجام ساختمان سبز بهارستان را ترک کرد. از همین رو مخالفان روش دیگری را برای مقابله با زنگنه انتخاب کردند. آنها با نوشتن نامه‌ای به سران قوا از سیاست‌های زنگنه انتقاد کرد.
72 نفر از نمایندگان نامه‌ای را به سران قوا و رهبری در مخالفت با زنگنه نوشتند و ادعاهایی را مطرح کردند. آنها ظاهرا به خوبی می‌دانستند اگر قرار باشد به سراغ استیضاح زنگنه بروند حتی همین تعداد رای را هم نمی‌توانند به دست بیاورند. از سوی دیگر می‌دانستند اگر او را به مجلس بکشند، فضایی را فراهم می‌کنند که اتفاقا به نفع زنگنه تمام خواهد شد. از همین رو ترجیح دادند نامه‌ای یک طرفه را علیه او منتشر کنند.
مراقب باشید به فرقان تبدیل نشوید
زنگنه اما در نشست خبری به بخش‌های مهمی از این انتقادات پاسخ داد. مهمترین حاشیه این نشست رویارویی زنگنه با تفکر کیهان بود. پاسخ‌های زنگنه نشان می‌داد که او اساسا مخاطبش را خبرنگار کیهان و حتی خود شریعتمداری نمی‌داند. بلکه مخاطبش را تفکری می‌داند که کیهانی نماد آن است: تفکری ضدبرجامی.
از همین رو بود که در پاسخ به خبرنگار کیهان هشدار داد که ملاک را حرفهای رهبری بدانید و نه از ولی‌فقیه جلوتر حرکت نکنید. چراکه حرکت جلوتر از رهبری منجربه تبدیل شدن به «خوارج» و «فرقان» است. خوارج را به خوبی می‌شناسیم. جماعتی که تا وقتی حضرت علی(ع) به خواسته‌هایشان تمکین می‌کرد با او همراه بودند، اما پس از آنکه کوچکترین اختلافی پدید آمد تیغ بر روی امام کشیدند. اما فرقان هشدار مهم دیگری بود که زنگنه خطاب به کیهان روانه کرد. فرقانیسم تفکری بود که در برداشت‌های شخصی از اسلام آنقدر جلو رفته بود که حتی شهید مطهری را هم مظهر انحراف از دین می‌دانست.
جای شاکی و متهم عوض نشود
زنگنه درپاسخ به سئوال کیهان که پرسیده بود: «آیا قرار بود برجام پس از سه سال، از وعده دریافت پول نفت، به نفت در برابر غذا برسد؟» به درستی به نقش این تفکر در تخریب برجام اشاره کرد و گفت: «وضع ما خوب بود، شما دعا کردید و برجام را به هم زدید»! کیهان اما در پاسخ‌گویی هم موفق نبود. آنها روز بعد در گزارش این نشست نوشتند: «بر اساس اظهارات زنگنه، ظریف و تیم مذاکراتی وی، آنقدر در انعقاد یک قرارداد محکم برای تضمین حقوق ایران ناتوان بوده‌اند که با یک دعا، نتیجه دو سال مذاکرات آنها از بین رفته است!»
هم کیهان و هم نمایندگانی که به سران قوا نامه نوشتند مرتبا مدعی بودند که چرا وزارت نفت با روسیه، چین و عراق معامله نمی‌کند. شاید اگر اصرار آنها نبود، زنگنه هم به این صراحت نمی‌گفت: «عراقی‌ها حاضر به همکاری با ما نیستند و 2 میلیارد دلار طلبی که بابت صادرات نفت و گاز داریم را پس بدهند کافی است». اگر زنگنه این حرف را در موقعیتی دیگر زده بود، متهم به تخریب روابط میان دو دولت دوست می شد.
فراموشکاری کیهانی
نامه 72 نماینده گاف‌های دیگری هم داشت. مثلا مدعی بودند که «زنگنه در مورد صادرات گاز و نفت به اروپا منفعلانه عمل کرده است». البته وزیر در این نشست توضیح داد که «بعد از تحریم فقط ترکیه است که از جمع کشورهای اروپایی از ما نفت میخرد، 2 کشور اروپایی عملاً مجوز خرید نفت از ایران را دارند و ما بارها با آنها تماس گرفته‌ایم اما جواب تماس ما را نمی‌دهند!»
اما نکته مهم این بود که مخالفان زنگنه فراموش کرده بودند که پیش از این زمانی که اتفاقا ایران فرصت صادرات گاز به اروپا و همچنین ایجاد پیوند‌های عمیق‌تر مالی و تجاری با اروپا را داشت چگونه از سوی همین تفکر با تندترین الفاظ نواخته شده بودند. آن زمان که می‌توانستیم با وابسته کردن اروپا به گاز برگ برنده بهترین در دست داشته باشیم، کیهان طرف روسیه ایستاده بود.
در بحبوحه وقایع کریمه و اختلاف میان اتحادیه اروپا و روسیه، ایران می‌توانست از این فرصت استفاده کند، اما حسین شریعتمداری در دفاع از روسیه به خودی‌ها نهیب زده بود: «طی چند هفته اخیر بارها شاهد بوده‌ایم برخی از دولتمردان محترم در مصاحبه‌های داخلی و خارجی خود اعلام کرده‌اند که «ایران برای صدورگاز به اروپا آمادگی دارد»! یعنی به زعم آنان، ایران آماده است با صدور گاز به اروپا، کشورهای اروپایی را از بحرانی که به‌علت قطع صادرات گاز روسیه با آن روبرو شده‌اند، نجات بدهد! این پیشنهادها چه مفهومی غیر از باز گذاشتن دست دشمن برای ادامه وحشی‌گری علیه مردم کشورمان دارد؟ یعنی تلاش به منظور برداشتن مانع از سر راه تانک‌های دشمن و باز کردن راه آنها برای تخریب سنگرهای خودی و تجاوز به حریم میهن اسلامی و مردم آن!»
سکوت ژنرال
زنگنه در مورد چند پرونده فعلا توضیح نداد. اما حتما باید آنها در لیستی نگهداشت تا روزی حقایق آن آشکار شود. از جمله او گفت که در مورد کرسنت و چاهی که عده‌ای برای ایران درست کردند، فعلا توضیحات بیشتری نمی‌دهد. همچنین در مورد فروش نفت به روسیه گفت که فعلا نمی‌توان در مورد آن توضیح داد.
با این حال وزیر نفت درباره نامه 72نماینده به سران قوا مبنی بر درخواست روسیه برای ساخت خط لوله صادرات گاز ایران به اروپا گفت: «عجیب است که این پیشنهاد مهم را روس‌ها به مقا‌م‌های ایران نداده اند اما رفته‌اند درگوشی به یکی از کارشناسان گفته‌اند و وی نیز به این نمایندگان منتقل کرده است!»
به نظر می‌رسد مقابله مخالفان برجام با ظریف و زنگنه همچنان ادامه داشته باشد. اما یادمان باشد همچنان که زنگنه گفت هیچ کس حاضر نیست خودش را فدای ما کند. حتی اگر این کشور عراق باشد که ایران در 5 سال گذشته با نثار خون فرزندانش آنها را از شر داعش نجات داده است.
